Het verhaal van een wereldniveau architectenbureau SHAU: culturele diversiteit en flexibiliteit zijn de sleutel van hun succes

Geschreven door: Wati Chaeron

Het succes van SHAU heeft de internationale aandacht getrokken door hun expertise van architecturele oplossingen voor het aanpakken van sociale, economische en milieu uitdagingen. SHAU is door Daliana Suryawinata en Florian Heinzelmann opgericht. Ze kennen elkaar sinds 2004 tijdens hun masteropleiding aan de Berlage Institute Rotterdam (nu een onderdeel van TU Delft). Na veel werkervaring te hebben opgedaan bij internationale architectenbureaus in Nederland (zoals OMA, MVRDV, UN Studio en West8), waren Daliana en Florian geïnspireerd om hun eigen architectenbureau te beginnen.

SHAU werd in 2009 in Rotterdam opgericht met de ambitie om architectprojecten in zijn geheel op hoog kwaliteit aan te pakken. Terwijl Daliana gespecialiseerd is in strategische stadsplanning en ontwerp, is Florian expert in het verduurzamen van gebouwen. Samen met SHAU nemen ze de volledige verantwoording van het gehele traject: het concept ontwerp, de uitvoering en het eind resultaat. Behalve in Nederland, heeft SHAU een bedrijfstak in Passau (Zuid-Duitsland) en in 2012 hebben ze hun nieuwe hoofdkantoor in Jakarta-Bandung opgericht.

Het bijzondere aan SHAU is dat ze de focus leggen op de sociale aspecten en de moderne aestetische uitstraling van gebouwen. Elementen van de hoge functionaliteit en de intrinsieke eigenschappen bij het gebruik van duurzame materialen zijn ook kenmerkend voor een SHAU ontwerp. Voorbeeld projecten van SHAU die wereldbekend zijn, zijn onder andere de Alun Alun Cicendo Park Bandung, Microlibrary Taman Bima, Muara Angke Masterplan en nog veel meer (voor meer informatie: www.shau.nl of instagram @shauarchitects).

Naast het leiden van een succesvolle onderneming, werken Daliana en Florian ook goed samen in het huishouden. Inmiddels zijn ze meer dan tien jaar getrouwd en hebben een zoontje, Elian, die nu tien jaar oud is. Een gemengd huwelijk uit Aziatische en Europese achtergronden geeft een meerwaarde in het balans houden tussen een carrière bouwen en het gezinsleven. Het gezinsleven wordt op een gelijkwaardige manier begeleid. Elian gaat regelmatig mee naar symposia of conferenties en tijdens zo’n event komen ze ook andere collega’s tegen die hun kinderen mee nemen. Dus zaken en privé zijn goed te combineren in de creatieve industrie.

Belindomag heeft het geluk om dit gouden echtpaar te mogen interviewen. Lees snel door:

Wat is de successleutel van SHAU als internationaal architectenbureau met een Indonesische-Nederlandse-Duitse achtergrond?

Daliana: Ik denk dat dit het juiste moment is om de culturele diversiteit te gebruiken in het ondernemen. Dit geldt zowel voor kleine als grote ondernemingen. De infrastructuur in de wereld biedt kansen voor bedrijven om hun zaken op globaal niveau te doen. Het belangrijkste is dat je een zuivere visie met een globale impact hebt en een duidelijk doel – zoals bij SHAU, onze hoofdfocus is het aanpakken van sociale en milieu problemen – voor ogen hebt die er voor zorgt dat je onderneming hard kan groeien. De sleutel ligt in de flexibiliteit en het brengen van aanpassingen waar nodig is, maar met het behoud van je unieke identiteit en de integriteit van je architecturele filosofie.

Florian: Behoud, openheid en flexibiliteit. Het is onvermijdelijk dat vele ondernemingen te maken krijgen met tegenslagen die veroorzaakt zijn door verschil van gewoontes en manier van communiceren. Het is van belang om dit soort uitdagingen op te lossen met een open mind. Vermijd het denken van ‘We wonen in dit land en dus doen we zaken op deze manier’. Deze manier van denken zal onze positie stagneren en er zal weinig ruimte zijn voor innovatie en groei. Een open houding is niet alleen belangrijk voor interne zaken, maar ook hoe je omgaat met externe partijen. Je zal altijd kritisch moeten zijn in het analyseren van een gebeurtenis en hoe je van plan bent om te reageren. In dit geval is het essentiëel dat je een goede band hebt met je samenwerkende partners. We waren betrokken bij de toezicht in een bouwproject in een klein dorpje in Bandung. Om de lokale context beter te kunnen begrijpen hadden we een lokaal persoon nodig die de Sundanese taal en cultuur goed kent zodat wij hen beter kunnen helpen.

Wat was jouw persoonlijke motivatie bij het oprichten van een architectenbureau die zo succesvol is? Wat is jouw advies en motiverende woorden voor architecten in opleiding?

Daliana: Ik had altijd een leven willen hebben die betekenisvol is zonder kansen voorbij te laten gaan. In mijn geval heb ik het juiste beroep gekozen omdat ik als architect de verantwoordelijkheid heb om de levenskwaliteit van mensen te kunnen verbeteren door sociale bouwkundige ontwerpen te bewerkstelligen.

Florian: Ik ben het met Daliana eens. Wat ik er aan wil toevoegen voor aankomende architecten is dat het succes van je werk begint bij de waardering van jouw opdrachtgever en dat er een duidelijk begrip is dat jouw ontwerp een resultaat is van hard creatieve werk. Mijn advies is het volgende: Ten eerste, durf je opdrachtgever te herinneren dat het ontwerpen van een architecturele project veel tijd en creatieve inspanning vraagt. Ten tweede, weiger altijd om onbetaald werk te doen, zorg ervoor dat je een duidelijke overeenkomst hebt met je opdrachtgever, ook ten behoeve van concurrentiebescherming. Dit geldt ook bij stagewerk of wanneer je een betere commissie wilt door je stijgende bekwaamheid. Geen dokter of advocaat wil onbetaald een consult geven, maar vreemd genoeg worden architecten vaak onbetaald gevraagd om werk te doen. Ik denk dat dit ook te maken heeft met de structuur van het architectonderwijs. Tenslotte, laat niet te veel zien dat je te veel hecht aan je ontwerp, want dan geef je je opdrachtgever meer dan wat je krijgt en dus loop je het risico dat je misbruikt wordt. Respecteer jezelf en je beroep, er is geen project dat alleen ‘goed is voor je portfolio’. Het is te betreuren dat dit vaak het geval is binnen de creatieve industrie.

Hoe pakt SHAU de globale uitdaging aan met betrekking tot de klimaatverandering en hoge mobiliteit van mensen die culturele aspecten doen bewegen?

In architecturele context wordt in feite alle aspecten van het probleem als geheel aangepakt doordat de verschillende aspecten een samenhangend geheel vormen van de oplossing. Elk project wordt zorgvuldig geanalyseerd, zodat alle aspecten van het project meegenomen worden in het ontwerp. Bijvoorbeeld, bij microlibraries projecten ligt de nadruk op onderwijs, maar aspecten zoals het gebruik van gerecycled plastic afval als bouwmateriaal, energie besparende bouwconstructie en het verbeteren van de sociale cohesie door een gezamenlijke ruimte en een playscape te creëren worden in het ontwerp ook mee genomen. Bij een high rise residential project leggen we de nadruk op publieke ruimte en gemeenschappelijke faciliteiten die een belangrijke aspect vormen in het huisvesting concept. Onze aanbeveling was het aanleggen van multi-layer publieke balkonnen om de sociale benodigdheden van bewoners te accommoderen. Dit ontwerp stimuleert het gebruik van de publieke ruimte, de verbetering van de sociale cohesie en het uitvoeren van de verschillende sociale activiteiten.

SHAU heeft heel veel jaren ervaring in architecturele projecten in Indonesië. Wat is de grootste uitdaging in jullie inspanning om kwalitatieve architectprojecten in Indonesië te realiseren?

Onze grootste uitdaging is het omgaan van de Indonesische mindset waar alles snel, goed en vooral goedkoop moet zijn. Dit leidt naar slechte bouwkundige kwaliteit, weinig ruimte voor creativiteit en het vergt enorm veel energie. Deze houding is vaak te zien in ontwikkelingslanden, niet alleen in Indonesië. Het grootste probleem is het gebrek aan zelfvertrouwen in personen maar ook als institutie. Vaak wordt ons ontwerp gezien als te visionair en te ‘gedurfd’ voor de huidige markt. Gelukkig, in aanloop naar meerdere projecten komen we meer opdrachtgevers en collaboratoren tegen die onze visie delen en die durven de uitdaging aan te gaan.

Zowel Indonesië als Nederland lopen op dit moment hetzelfde stedenrisico door de verhoging van de zee oppervlakte. Welke lessen kan Indonesië van de Nederlandse stedenbouw leren om dit natuurprobleem op te lossen?

Nederland beschikt over het beste watermanagement in de wereld, ongetwijfeld kan Indonesië veel van Nederland leren. Prof. Ronald Waterman heeft jarenlang een bouwkundige methode ontwikkeld over hoe we de alsmaar verhogende zee oppervlakte kunnen beheren. Zijn methode wordt de Building with Nature genoemd. Echter, Indonesië wordt geconfronteerd door andere problemen wat betreft stadsoverstroming: klimaatverandering, water dat nooit bevriest en niet levensbedreigend is. Hierdoor ontstaat er gebrek aan prioriteiten stellen bij het omgaan van het risico. Vanuit het oogpunt van regionale planning moeten veel beschermende zones ingevoerd worden en toewijzing van begrotingen moeten ingepland, geïmplementeerd en geëvalueerd worden. Hoewel we veel technische aspecten moeten leren over hoe we overstromingen in Nederland kunnen voorkomen, moeten veel culturele en maatschappelijke aspecten in overweging worden genomen voor een succesvolle planning en realisatie.

Omgekeerd, wat kan Nederland van Indonesië leren?

Daliana: De Nederlanders hebben in de loop van de tijd veel geleerd van Indonesië – het eten, de ‘senang’ en ‘santai’ manier van leven, die onder andere is overgenomen in de Nederlandse cultuur. Indonesiërs zijn ontspannen – soms te ontspannen – misschien vanwege het mooie land en omdat de natuur aan onze kant staat. Leerpunten voor de Nederlanders: gastvrijheid, beleefdheid, het rustig aan doen, minder gespannen zijn en meestal gelukkiger zijn, ongeacht of er wel of niet eten op tafel staat.

Florian: Ik blijf hierbuiten. Een Duitser die advies geeft aan de Nederlanders … slecht idee😊

SHAU heeft al zoveel prestigieuze prestaties verdiend. Welke dromen heeft SHAU nog te bereiken?

We denken dat er zoveel nog te bereiken valt. Wat SHAU betreft, dromen we van het ontwerpen van een architectonisch wonder (zogeheten het wereldwonder 4.0), musea, unieke gebedshuizen, sociale huisvestingen volgens het concept vertical kampoeng en 1000 microbibliotheken in de hele wereld.