Geschreven door: Wati Chaeron
Van Ibu Tjen A Kwoei, een veteraan, Indonesische vrijheidsvechter, lerares, en – ondanks haar 91-jarige leeftijd – een actieve burger van gemeente Rotterdam, heb ik het boek Roofstaat, geschreven door Ewald Vanvugt te leen gekregen. Vanwege verschillende vermeldingen van het boek in de media, was ik direct geïnteresseerd om het te lezen. Een uitdaging, want ik lees in het algemeen niet veel boeken, laat staan een boek van bijna 800 pagina’s! Maar Ibu Tjen gaf aan dat het vlot leest en bovendien is het voor iedereen een must om te lezen. Ik wist al waarom. Het is een beschrijving van de Europese (met name de Nederlandse) zeevaarders tussen de 13e en de 20ste eeuw. Gouden Eeuwen voor de Europeanen, met een lading van gebeurtenissen die de ogen zich uit het hoofd schamen.
Ik heb besloten om het boek te lezen met de intentie om mijzelf als wereldburger beter te leren kennen. Het is een geschiedenisstuk dat we allemaal delen. We behoren allemaal tot dezelfde menssoort en dus zouden we hier allemaal op moeten reflecteren. Geschiedenis is er om van te leren en te zorgen voor een betere toekomst. Wie wil er nu opnieuw een donkere en schaamtevol geschiedenis schrijven?
Het boek Roofstaat bestaat uit 12 hoofdstukken, waarvan elk hoofdstuk uit paragrafen bestaat die belangrijke gebeurtenissen in een bepaalde periode beschrijven. Het eerste hoofdstuk begint met de ‘Eerste Nederlanders op het wereldtoneel: 1209 – 1563’. De auteur begint met een kritische kijk op de hedendaagse discussies over multiculturaliteit en integratie in Nederland. We worden er opnieuw aan herinnerd hoe onze voorouders als zeevaarders hebben bijgedragen aan de vermenging van de wereldbevolking. De wereld werd één grote multiculturele samenleving met ingeweven diversiteit.
En zo neemt de auteur ons mee op reis naar verschillende havens van hebzucht, geweld, onderdrukking, slavernij, genocide, oneerlijke gewapende strijden en handelsmonopolie. Maar in alle donkere momenten in het leven is er gelukkig ook verlichting. Mensen zoals Erasmus en Spinoza brachten kritische gedachten over de menselijke gewetensvrijheid. Deze moderne denkbeelden hebben zich ontwikkeld tot democratische bestuurssystemen die verrassend genoeg overeenkomen met de beschrijvingen van de Nederlanders van de indiaanse samenleving op Manhattan en in de rest van Nieuw-Nederland in de 17e eeuw (Roofstaat, 2016, blz. 268).
De kern van het boek probeert aan te geven dat we tot op de dag van vandaag deze zwarte bladzijden uit de geschiedenis niet horen te vergeten. Lastig, met al die zware bagage. Eigenlijk is het ondragelijk. Wat het boek wel goed impliceert is dat bij elke revolutie er een kans is voor positieve verandering. Durf te denken en dit te zeggen. Vrijheid van meningsuiting is een ware schatkist. Ondermijn deze vrijheid niet door haat te zaaien, maar puur om rechtvaardigheid te verdedigen. Dit hebben mensen zoals Multatuli en Henk van Randwijk, voormalig hoofdredacteur van Vrij Nederland, bewezen. Deze mensen hebben de koloniale macht in Indonesië in alle opzichten bekritiseerd om de recht van de mens en het vrijheidsprincipe te verdedigen.
Na het lezen van Roofstaat spelen heftige beelden af in je hoofd. Tijdens de Verovering van Bali (1906) waren de Balinezen allemaal in het wit gekleed om te strijden. Het was voor hen een heilige oorlog. Een zuigeling die nog aan de borst lag van een gesneuvelde moeder. De talloze uitbraken van ziekte onder Afrikanen op zee met als gevolg dat er minder dan de helft de oversteek hebben gehaald. De enorme prostitutiehandel in verschillende landen om de overzeeërs van dienst te zijn. Oorlogsbuit van gesneuvelden die nu in verschillende musea in de wereld tentoongesteld worden. Opiumhandel als staatsinkomen, een verslavend product waarvan onderdanen afhankelijk werden en hun leven kapot maakte.
Ook al zijn deze gebeurtenissen in korte paragrafen beschreven en moeten we voor een volledig overzicht van de geschiedenis verschillende bronnen raadplegen, Roofstaat zet je aan het denken. Wij, mensen, lijken snel onze eigen daden te vergeten. Roofstaat is er om de moed, kracht en compassie van de mens te doen herleven. Achter de drijvende kracht van een economisch en politiek belang schuilt de innerlijke verlichting van de mens. Door te herinneren waartoe we in staat zijn in donkere tijden, hopen we voor een doorbraak van die verlichting. Durf de reis aan te gaan met Roofstaat en zie de rode draad die ons als mens verbindt.
