In de nasleep van de storm Dennis, die Nederland had getroffen midden in een uitzonderlijk herfstachtige februari, was ik op weg naar de hoofdstad voor het seminar “Indonesia and the Netherlands: a joint future”. Ondanks het grauwe weer, gaf Amsterdam telkens weer die energieke nieuwsgierigheid die voortvloeit uit de vele nieuwe ontdekkingen van wereldniveau uit het verleden en heden.
Nadat mijn persaccreditatie goedgekeurd was, werd ik nog meer benieuwd naar het seminar die op dinsdag 18 februari 2020 plaatsvond en waarvoor ik uitgenodigd was als verslaggever. Dit seminar werd georganiseerd door DutchCulture, een kennis- en netwerkorganisatie voor internationale culturele samenwerking. Het seminar werd in het Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond gehouden in de klassieke Rode Zaal, waar ongeveer 300 mensen uitgenodigd waren om deze gesloten bijeenkomst bij te wonen.
De aanleiding van dit seminar was het komende staatsbezoek aan de Republiek Indonesië die van 10 tot en met 13 maart 2020 plaatsvindt. Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima waren te gast om de sprekers en vertegenwoordigers van de delegatie te ontmoeten en om kennis op te doen van de vier thema’s van het staatsbezoek.
De verwevende Indonesische en Nederlandse geschiedenis vormen de bouwstenen van de toekomst
Het seminar werd geopend door Zijne Excellentie I Gusti Agung Wesaka Puja die op een bekoorlijke manier het koningspaar en andere aanwezigen toesprak met bekende anekdotes om de twee culturen bij elkaar te brengen. Naast zijn vriendelijke optreden bracht hij ook de belangrijke boodschap dat de bilaterale relatie tussen Indonesië en Nederland is gevormd door de verwevende geschiedenis die ze samen delen. Zijn insteek is dat we hoopvol naar de toekomst moeten kijken en de samenwerking een wederzijdse opbrengst moet opleveren.
Tien sprekers hebben de gelegenheid gekregen om hun visies te delen in de thema’s verleden & toekomst, kunst & cultuur, circulaire economie en kennis diplomatie.
Verleden & toekomst
“Het Nederlandse staatsbezoek aan Indonesië vindt dit jaar plaats tijdens de herdenking van 75 jaar vrijheid van beide landen. Daarom is het vooral nu belangrijk om de kritische reflecties nader te onderzoeken en wat voor impact het verleden heeft op de twee naties,” waren de woorden van Gert Oostindie, professor aan de Universiteit van Leiden en schrijver van het boek Soldaat in Indonesië, 1945-1950 getuigenissen van een oorlog aan de verkeerde kant van de geschiedenis (2015). Volgens hem is het van belang om diepgaande gesprekken te voeren over het verleden en dit blijvend bespreekbaar te maken.
Vervolgens heeft Grace Leksana, promovendus aan de Universiteit van Leiden, aangekaart dat de perceptie van geschiedenis beïnvloed is door de dynamiek van het sociaal-democratisch leven en de verandering van politieke macht. Hierdoor zijn er veel onenigheden ontstaan. Historici moeten hier van bewust zijn en proberen een gezamenlijke waarde aan een gebeurtenis in het verleden te vinden.
Art & culture
Dries van Wagenberg, coördinator van What If Lab, een creatief en innovatief platform voor ontwerpers, heeft Vivian Maretina, een Indonesische ontwerper, geïnterviewd over haar ervaring om in een bilaterale opzet te werken. Samen met Marleen Bergeijk is Maretina betrokken bij het project UNMASKED waar ze de bewoners van Jakarta de bewustwording willen geven over de luchtkwaliteit van de stad. Door middel van een mobiele app kunnen mensen zien wanneer het tijd is om een masker op te doen vanwege een hoog luchtvervuilingsniveau. Bij dit project hecht Maretina veel waarde aan een co-creatie om hierdoor een gezamenlijke duurzame maatschappij te vormen.
Een andere manier om de sociale cohesie te versterken is door theater, zoals Viktorien van Hulst, directeur van Theater festival Boulevard, de Molukse en de Indische gemeenschap bij elkaar heeft gebracht. Door verschillende culturele evenementen te organiseren probeert Viktorien vooroordelen van elkaar weg te nemen.
Wereldmuziek Boi Akih
Het intermezzo van het seminar werd verzorgd door wereldmuziek van Boi Akih. Zangeres Monica Akihary van Molukse afkomst had een gefluweelde stem en werd ondersteund met virtuoze gitaarakoorden van Niels Brouwer. Dit muzikale optreden gaf een versmelting tussen oost en west, en nam ons mee op een hoopgevende ontdekkingsreis. Met deze gewaarwording gingen we naar de laatste twee thema’s van het staatsbezoek.
Circulaire Economy
Nederland heeft het meest ambitieuze circulaire economische programma van de wereld, vindt Freek van Eijk, CEO van Holland Circular Hotspot. Deze nieuwe circulaire trend heeft volgens hem een gunstig business model wanneer alle partijen van de bevolking hierin participeren. “We kunnen hiermee de levenscyclus van plastic bijna volledig sluiten,” zegt van Eijk. Plasticafval is een groot probleem in Indonesië en hiermee wil van Eijk de circulaire economie in Indonesië voortzetten om rendabele oplossingen te bieden.
Indonesië kampt met enorm veel plasticafval in haar wateren. Er wordt zelfs gesproken over plastic eilanden. Anne Marieke Eveleen, mede oprichter van The Great Bubble Barrier, gaat naar Indonesië om met een simpele maar effectieve methode plasticafval te onderscheppen. Door een bellenscherm te creëren in rivieren en kanalen wordt vervuiling van de oceanen voorkomen. Met deze methode kan het verzamelde plastic hergebruikt worden als grondstof voor een nieuw product.
Knowledge diplomacy
Voormalig Minister van Onderwijs Jet Bussemaker, voorzitter van adviesraad Orange Knowledge Fund van Nuffic, benadrukte het belang van de bilaterale samenwerking tussen Indonesië en Nederland op het gebied van wetenschap. Ze legde uit dat kennis diplomatie een grote impact heeft op de vooruitgang van sociale en economische structuren van een land. Op de vraag hoe het is om een ambassadeur te zijn van deze ‘stille’ diplomatie vertelt Stella Juventia dat ze heel verbijsterd is hoe goed de samenwerking gaat. Zo is ze betrokken bij het Lighthouse farm project van de Universiteit Wageningen, een project waar het concept co-innovation centraal staat om de voedselproblematiek samen met de internationale landbouwexperts aan te pakken.
In het kader van de kennis diplomatie zal het staatsbezoek een bezoek brengen aan de Universitas Gadjah Mada (UGM) in Yogyakarta. Wim van den Doel, voorzitter van de academische alliantie Leiden-Delft-Erasmus, zei dat de focus van de bilaterale samenwerking onder andere over de biodiversiteit en rechten gaat. Deze onderwerpen zijn in lijn met de doelen van de Sustainable Development Goals (SDGs) en zal het hoofdthema zijn van het WINNER (the Week of Indonesia-Netherlands Education and Research) event dat in juni 2020 plaatsvindt.
De gouden draad die Indonesië en Nederland verbindt
Als afsluiting van dit boeiende seminar heeft de Indonesische ambassadeur Puja een hoffelijk geschenk voor de Koningspaar. Een traditioneel geweven doek, de ‘Ulos’, bekend van het Batak volk uit Noord-Sumatra. Dit doek bevat gouden draden waardoor de hele zaal oplichtte toen Koning Willem-Alexander hem toonde. De gouden draden symboliseren de glansrijke kijk op ‘Indonesia and the Netherlands: a joint future’.
Ambassadeur I Gusti Agung Wesaka Puja 
Koning Willem Alexander en Koningin Máxima 
Gert Oostindie 
Grace Leksana 
Dries van Wagenberg en Vivian Maretina 
Boi Akih 
Freek van Eijk 
Anne Marieke Eveleen 
Stella Juventia en Jet Bussemaker
